Το ταξίδι στην ύπνωση: μύθοι και αλήθειες

Παρά την πληθώρα ερευνών εδώ και δεκαετίες στον τομέα της επιστημονικής ύπνωσης, δεν υπάρχει κάποιος κοινώς αποδεκτός ορισμός. Είναι προτιμότερο να δοθεί μια περιγραφή της διαδικασίας της και της εμπειρίας της.

Η κλινική ύπνωση είναι μια σειρά διαδικασιών κατά την οποία ο θεραπευτής προτείνει στον θεραπευόμενο να βιώσει συγκεκριμένες αλλαγές στο πως αισθάνεται, σκέφτεται ή/και συμπεριφέρεται. Αυτές οι προτάσεις είναι οι, γνωστές σε όλους μας, υποβολές. Η διαφορά στην ύπνωση είναι ότι ο πελάτης, σε κάποιο βαθμό, νοιώθει σαν να συμβαίνουν από μόνα τους. Οι υποβολές διαφέρουν, λοιπόν, από τις οδηγίες:

 

ΟΔΗΓΙΑ:                   «Σήκωσε το χέρι σου»

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:          Συνειδητά, αποφασίζουμε να σηκώσουμε το χέρι μας.

 

ΥΠΟΒΟΛΗ:                 «Το χέρι σου μπορεί να νοιώθει πιο ανάλαφρο και να αρχίσει να σηκώνεται..»

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:          Ο πελάτης, νοιώθει το χέρι πιο ανάλαφρο κι αυτό αρχίζει σιγά-σιγά να σηκώνεται (και

                                νοιώθει, από κάποιο σημείο και μετά τουλάχιστον, σαν να συμβαίνει από μόνο του).

 

Όταν αρχίζει η εστίαση της προσοχής μειώνεται η περιφερειακή ικανότητα: είστε προσηλωμένοι σε αυτό που κάνετε και δίνετε λιγότερη σημασία στον περίγυρό σας. Συνάμα, η λογική δέχεται να αφήσει για λίγο το αυστηρό μονοπώλιό της, δίνοντας έτσι το δικαίωμα να δεχτείτε κάποια θεραπευτική ιδέα που ίσως να απορρίπτατε γιατί θα σας φαινόταν μη-πραγματοποιήσιμη. Αν, για παράδειγμα, σας έλεγα να πάψετε να πονάτε, θα σας φαινόταν παράλογο να πάψει ο πόνος από τη στιγμή που υπάρχει. Στην ύπνωση όμως, δεν θα είστε τόσο επικριτικοί και θα δεχτείτε να το δοκιμάσετε και με την καθοδηγηση μου να ανακαλύψετε άλλη μια δυνατότητα που δεν γνωρίζατε ότι είχατε. Συχνά, για να επιτευχθούν οι επιθυμητές αλλαγές ο θεραπευτής καθοδηγεί τη φαντασία σας σε γεγονότα και καταστάσεις που, αν συνέβαιναν στην πραγματικότητα, θα προκαλούσαν τις επιθυμητές αλλαγές. Άλλωστε, έρχεστε απλά  σε επαφή με δυνατότητες που ανακαλύπτετε για πρώτη φορά και τις αξιοποιείτε για να πετύχετε τον στόχο σας.

 Η ύπνωση προσφέρει επιλογές, ευελιξία και πρόσβαση σε προσωπικές δυνατότητες και την αξιοποίησή τους. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διαχείριση των συμπτωμάτων (π.χ. μείωση του πόνου) ή διερευνητικά για τον εντοπισμό αιτιών και πιθανών λύσεων στο πρόβλημα. Αν και κατά τη διάρκεια της ύπνωσης αυτά τα δύο πάνε συχνά μαζί. 

 

ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ, ΔΕΝ ΤΟΝ ΑΦΑΙΡΕΙ!

Κάποιοι είναι ιδιαίτερα δεκτικοί στις υποβολές ενώ άλλοι ανταποκρίνονται σε αυτές με λιγότερη ευκολία. Οι περισσότεροι βρίσκονται σε μια μέση κατηγορία. Η εμπειρία της ύπνωσης επηρεάζεται και πολλές φορές εμποδίζεται από τις φοβίες και ανησυχίες που έχουμε λόγω της συχνής παραπληροφόρησης. Αντίθετα με αυτά που ίσως έχετε δει στην τηλεόραση, στον κινηματογράφο ή έχετε διαβάσει σε περιοδικά και σε βιβλία, όταν είστε σε ύπνωση έχετε πλήρη έλεγχο και δεν θα κάνετε κάτι που δεν θέλετε. Δεν θα μιλήσετε για πράγματα που δεν επιθυμείτε ούτε θα αποκαλύψετε προσωπικές πληροφορίες αν δεν το αποφασίσετε εσείς. Σαν τεχνική αυτοελέγχου, χρησιμοποιείται για να αυξήσετε τον έλεγχο των συναισθημάτων σας κι έτσι έχετε συνείδηση του τι συμβαίνει. Ακόμα αν ο θεραπευτής σας ξεχάσει και φύγει, είτε θα σας πάρει ο ύπνος είτε απλά θα βγείτε από την ύπνωση μόνοι σας μόλις το καταλάβετε!

 

ΥΠΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΥΠΝΩΣΗ

Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι η ύπνωση είναι πάντα αυτούπνωση.

Εσείς οδηγείτε το αυτοκίνητο και ο θεραπευτής είναι ο συνοδηγός που προτείνει ποια κατεύθυνση να πάρετε για να φτάσετε στον προορισμό σας. Εσείς τελικά αποφασίζετε αν θα ακολουθήσετε την κατεύθυνση που προτείνει ο θεραπευτής και με ποιο ρυθμό θα φτάσετε εκεί. Η ύπνωση σας βοηθάει να βιώσετε πιο εύκολα τις υποβολές αλλά δεν σας πιέζει να το κάνετε. Άλλωστε, η ύπνωση, κατά πολλούς, δεν διαφέρει πολύ από άλλες καθημερινές εμπειρίες όπως το να χαθείτε σε ένα καλό βιβλίο, σε μια ονειροπόληση ή σε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση.

Μια και αναφέρθηκε η αυτούπνωση, καλό είναι να ξέρετε ότι είναι θεμιτό (κατά τη γνώμη μου απαραίτητο) ο θεραπευόμενος να εκπαιδεύεται στην αυτούπνωση έτσι ώστε να συνεχίζει τη θεραπεία στο σπίτι και να μην εξαρτάται από τον θεραπευτή. Η αυτούπνωση μαθαίνεται σχετικά εύκολα (π.χ. ο θεραπευτής προσθέτει τη σχετική υποβολή) και ακολουθείται από την εξάσκηση.

Μύθος : Η ύπνωση είναι μια αφύσικη ή μεταφυσική κατάσταση.

Αλήθεια : Η ύπνωση είναι μια φυσιολογική λειτουργία του ανθρώπινου ψυχισμού . Η δυνατότητα για ύπνωση υπάρχει μέσα σε κάθε άνθρωπο (αλλά και στα περισσότερα ζώα). Η ονειροπόληση, η φαντασία, η έκσταση, η μυσταγωγία, είναι οι απαρχές του γενικού φαινομένου της ύπνωσης.

Μύθος : Η ύπνωση έρχεται από εξωτερικούς παράγοντες.

Αλήθεια : Η ύπνωση είναι μια εσωτερική δυνατότητα , που ενυπάρχει μέσα σε κάθε άνθρωπο. Η ύπνωση δεν επιβάλλεται ούτε με μηχανικές συσκευές, ούτε με χημικές ουσίες, ούτε με υπερφυσικές δυνάμεις του υπνωτιστή ή όποιου άλλου. Η ιδέα του μεσαίωνα, ότι στην ύπνωση κάποιος «κάνει κάτι» σε κάποιον άλλον, είναι τελείως λάθος. Ο υπνωτιστής λειτουργεί περίπου όπως αυτός που ρωτάμε να μας δείξει τον δρόμο π.χ. για την Πάτρα. Θα μας εξηγήσει πώς να πάμε, αλλά θα πάμε μόνοι μας, δεν περιμένουμε με μαγικό τρόπο να μας τηλε-μεταφέρει στην Πάτρα, ούτε έχουμε την απαίτηση να έρθει και ο ίδιος! Για το λόγο αυτό, η ύπνωση είναι ουσιαστικά αυτούπνωση, ακόμα και όταν βοηθιέται από ένα κλινικό υπνοθεραπευτή.

Μύθος : Η ύπνωση είναι ότι και ο ύπνος.

Αλήθεια : Η ύπνωση είναι διαφορετική κατάσταση από τον ύπνο. Βρίσκεται σε μια ενδιάμεση περιοχή ανάμεσα στην εγρήγορση και τον ύπνο. Η ονομασία ύπνωση δόθηκε, μάλλον γιατί είναι συχνότερο να έχει ο υπνωτιζόμενος τα μάτια κλειστά. Μπορεί όμως κάποιος, κάλλιστα να είναι υπνωτισμένος και με τα μάτια ανοιχτά!

Μύθος : Ο υπνωτισμένος μπορεί να μείνει «κολλημένος» στην ύπνωση.

Αλήθεια : Αν δεν μιλήσεις στον υπνωτισμένο, συνήθως σε λίγα λεπτά, θα επιστρέψει στην συνήθη κατάσταση εγρήγορσης. Λιγότερο συχνά, μπορεί να κοιμηθεί για λίγο, αν δεν του μιλήσεις καθόλου! Ποτέ όμως δεν έμεινε κανείς «κολλημένος» στην ύπνωση.

Μύθος : Ο υπνωτισμένος χάνει κάθε επαφή με την πραγματικότητα.

Αλήθεια : Ο υπνωτισμένος κρατάει πάντα ένα επίπεδο επαφής με την πραγματικότητα. Για παράδειγμα ακούει τη φωνή του υπνωτιστή ή όποιου άλλου του μιλάει. Επίσης βλέπει τα εμπόδια στο δωμάτιο και δεν πέφτει επάνω τους, αν τυχόν περπατήσει υπνωτισμένος. Μπορεί να γράψει, να ζωγραφίσει και να μιλήσει, παρόλο που είναι σε ύπνωση!

Μύθος : Ο υπνωτισμένος είναι ουσιαστικά ξύπνιος.

Αλήθεια : Στην ύπνωση η προσοχή του υπνωτισμένου, εστιάζεται βαθιά στην ανάκληση του αναδυόμενου ενδοψυχικού (υποσυνείδητου) υλικού ή στα παράγωγα της προβλητικής του φαντασίας. Έτσι βάζει σε δεύτερο ρόλο την αντικειμενική εξωτερική πραγματικότητα και δεν ασχολείται ιδιαίτερα με αυτήν, εκτός από την επικοινωνία με τον υπνωτιστή. Αυτή η διάσχιση της προσοχής στην εξωτερική και ταυτόχρονα στην εσωτερική πραγματικότητα, είναι που χαρακτηρίζει την ύπνωση, σαν ένα μοναδικό ψυχικό φαινόμενο.

Μύθος : Αυτά που βλέπει κάποιος στην ύπνωση, είναι τα γνωστά κλασσικά όνειρα.

Αλήθεια : Οι εικόνες και το υλικό που παράγεται από την ύπνωση, σχετίζονται άμεσα με τον ονειρικό κόσμο. Προέρχονται από το ίδιο υπόστρωμα. Αλλά στην ύπνωση τα όνειρα μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο, κατευθυνόμενα και ελεγχόμενα, είτε από τον ίδιο τον υπνωτιζόμενο, είτε από τον υπνωτιστή. Η στοχευόμενη ανάδυση ονειρικού υλικού, είναι μια από τις χρήσεις της ύπνωσης στην υπνοθεραπεία. Ο υπνωτιστής για παράδειγμα μπορεί να διακόψει την εξέλιξη μιας αφήγησης του υπνωτισμένου, αν αυτό του προκαλεί δυσφορία. Ανάλογα με το θεραπευτικό στόχο, μπορεί όμως και να προτρέψει τον υπνωτισμένο να αναμετρηθεί με τα φοβικά του αντικείμενα.

Μύθος : Το περιεχόμενο της αφήγησης ενός υπνωτισμένου είναι ιστορικά αληθινό.

Αλήθεια : Το αντίθετο ισχύει συχνότερα. Αφού η φαντασία και οι φαντασιώσεις, παίζουν σοβαρό ρόλο στην ύπνωση, δεν αναμένουμε αφηγήσεις ιστορικού τύπου αλλά κυρίως συμβολικού και φαντασιακού , υλικό όμως πολύτιμο για μελέτη. Η αναμνήσεις μέσα από την ύπνωση, σαν πάγια και σωστή πρακτική, δεν γίνονται αποδεκτές στα δικαστήρια.

Μύθος : Με την ύπνωση μπορεί κάποιος να ξαναζήσει προηγούμενες ζωές.

Αλήθεια : Αυτές οι παιδαριώδεις και ίσως ρομαντικές σκέψεις, ανήκουν στην παιδική ηλικία της ανθρωπότητας. Έχουμε ακούσει μέσα στα χρόνια, τις πιο απίθανες ιστορίες μέσα από την ύπνωση, στο κοντινό ή μακρινό παρελθόν, ακόμα και σε άλλους πλανήτες. Καμία δεν μπόρεσε να αντέξει σοβαρή κριτική στην ιστορική αλήθεια. Μια μόνο λέξη χαρακτηρίζει όσους κρώζουν σήμερα, στον 21ο αιώνα, μυθικές ανοησίες για παλινδρομήσεις σε προηγούμενες ζωές, με την ύπνωση: Απατεώνες . Φυλαχτείτε, γιατί υπάρχουν πολλοί!

Μύθος : Η ύπνωση είναι επικίνδυνη στο σώμα.

Αλήθεια : Δεν υπάρχει καμία παρενέργεια στο σώμα, από την ύπνωση. Αν βέβαια είναι άβολη η καρέκλα, το πολύ να «πιαστείτε»!

Μύθος : Μετά την ύπνωση δεν θα θυμάμαι τίποτα.

Αλήθεια : Αντίθετα, μετά την ύπνωση, θα τα θυμάστε όλα . Σε αντίθεση με τις ταινίες του σινεμά, όπου ο δολοφόνος είχε λάβει κρυμμένη εντολή να πυροβολήσει κάποιον! Αυτά συμβαίνουν μόνο στη φαντασία του συγγραφέα της ταινίας. Αν μάλιστα αμφιβάλετε, ζητείστε να γραφτεί κάθε συνεδρία σε βίντεο και ξαναδείτε τη αργότερα!

Μύθος : Η ύπνωση είναι το ίδιο με τη χαλάρωση.

Αλήθεια : Η ύπνωση δεν έχει άμεση σχέση με τη χαλάρωση. Απλά η χαλάρωση βοηθάει στην επαγωγή της ύπνωσης. Ένας άνθρωπος εκνευρισμένος και ανήσυχος δεν μπορεί εύκολα να υπνωτιστεί. Η χαλάρωση μπορεί να είναι τμήμα της μεθόδου έναρξης της ύπνωσης, αλλά δεν είναι ύπνωση. Επιπλέον στην καθαυτό διάρκεια μιας ύπνωσης, δεν απαιτείται η χαλάρωση.

Μύθος : Μπορεί κάποιος να μας υπνωτίσει, χωρίς τη θέλησή μας.

Αλήθεια : Κανένας δεν μπορεί να υπνωτιστεί χωρίς τη θέλησή του. Αντίθετα μάλιστα, η συναίνεση και η ενεργητική προσπάθεια του υπνωτιζόμενου, είναι αναγκαία προϋπόθεση για την ύπνωση.

Μύθος : Ο υπνωτιστής μπορεί να με βάλει να κάνω κάτι πού δεν θέλω.

Αλήθεια : Ο υπνωτιστής δεν μπορεί να σας αναγκάσει να κάνετε κάτι, που δεν θα το θέλατε και εσείς. Εδώ χρειάζεται να είσαστε ειλικρινής με τον εαυτό σας.

Μύθος : Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι δεν μπορούν να υπνωτιστούν. Άλλοι έχουν την πεποίθηση ότι η ύπνωση απαιτεί, ο υπνωτιζόμενος να είναι «ψυχικά αδύνατος» χαρακτήρας, άλλοι ότι πρέπει να είναι «ψυχικά δυνατός».

Αλήθεια : Οι έννοιες «δυνατός» και «αδύναμος» στην ψυχική σφαίρα, είναι ούτως ή άλλως, ασαφείς. Δεν υπάρχει καμία τέτοια προϋπόθεση για την ύπνωση. Αυτό που όντως βοηθάει στην ύπνωση, είναι να μπορεί κάποιος να κινητοποιεί τη φαντασία του, αλλά δεν είναι αναγκαστικό προαπαιτούμενο. Απαιτούμενο είναι να αισθάνεται ότι μπορεί να εμπιστευτεί τον υπνωτιστή. Η αναζήτηση ενός ειδικά εκπαιδευμένου υπνοθεραπευτή, βοηθάει στην εγκατάσταση ενός κλίματος εμπιστοσύνης.

Μύθος : Η τέχνη του να υπνωτίζει κάποιος τους άλλους, είναι χάρισμα για λίγους.

Αλήθεια : Η τέχνη του να υπνωτίζει κάποιος τους άλλους, είναι μια δεξιότητα που διδάσκεται. Κάποιοι έχουν μεγαλύτερη έμφυτη ικανότητα, κάποιοι μικρότερη, αλλά δεν είναι «ουράνιο χάρισμα». Και όπως σε όλα τα θέματα, ταλέντο είναι η καλλιέργεια του ταλέντου.

Μύθος : Ο υπνωτιστής μπορεί να με γελοιοποιήσει μπροστά σε άλλους.

Αλήθεια : Αυτό το σπορ, το ασκούν μόνο οι υπνωτιστές της διασκέδασης. Αν απαντήσετε στην πρόσκληση του υπνωτιστή να ανεβείτε στη σκηνή για να υπνωτιστείτε, αυτό σημαίνει ότι τα θέλατε και τα πάθατε! Αυτός είναι ο νόμος της διασκέδασης! Με ένα ψυχίατρο δεν διατρέχετε αυτόν τον κίνδυνο. Καλύπτεστε από την Ιατρική Ηθική και Δεοντολογία.

Μύθος : Τα μυστικά μου θα αποκαλυφθούν. Δεν θέλω ο καθένας να ελέγχει το μυαλό μου!

Αλήθεια : Η ύπνωση δεν είναι o ορός της αλήθειας. Γνωρίζετε τα πάντα για τη διαδικασία και ελέγχετε αυτό που θέλετε να πείτε, αν λέγεται ή δεν λέγεται, οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της συνόδου. Αν πάλι πάτε σε έναν Ψυχίατρο και δεν του πείτε τα μυστικά σας, τότε γιατί να πάτε; Σε κάθε περίπτωση, τον έλεγχο του μυαλού σας τον έχετε μόνον εσείς. Υπάρχει πάντα ο προστατευτικός παράγοντας του νου, που εξασφαλίζει ότι τα ήθη, οι αξίες, και οι πεποιθήσεις σας κρατιούνται άθικτες, και επιτρέπει την πρόσβαση μόνο στις θετικές προτάσεις στον υποσυνείδητο.

Μύθος : Η ψυχοθεραπεία με ύπνωση, είναι μια ανώδυνη διαδικασία.

Αλήθεια : Η υπνοθεραπεία δεν είναι σαν τον «ανώδυνο τοκετό». Το εκλυόμενο συναίσθημα κινητοποιείται έντονα, ισχυρά και ορμητικά προς κάθε κατεύθυνση. Ο καλά εκπαιδευμένος επαγγελματίας στην κλινική ύπνωση, φροντίζει να διοχετεύει κατάλληλα αυτή την ενέργεια. Ποτέ δεν ανοίγει το κανάλι αν δεν σιγουρευτεί ότι μπορεί να ελέγξει τα νερά!

Μύθος : Η ύπνωση σαν θεραπεία από έναν ειδικό, κοστίζει πολύ!

Αλήθεια : Η ύπνωση είναι οικονομικότερη από την κλασσική ψυχανάλυση, και πολλά άλλα είδη ψυχοθεραπείας, απλά λόγω της ταχύτερης πρόσβασης στο υποσυνείδητο, όπου μπορείτε να κάνετε τις αλλαγές που θα σας ωφελήσουν. Το αντίτιμο στην ταχύτερη πρόσβαση, είναι κάποιες εντονότερα φορτισμένες συνεδρίες. Το ψυχικό φορτίο που πρέπει να αποδεσμευτεί είναι το ίδιο, είτε αποδεσμεύεται λίγο-λίγο για πολύ χρόνο, είτε περισσότερο αλλά συντομότερα! Είναι θέμα προσωπικής επιλογής.

Μύθος : Το μυαλό μου είναι πάρα πολύ δυνατό για να υπνωτιστεί.

Αλήθεια : Ένα δυνατό μυαλό είναι ένα πλεονέκτημα στην γρήγορη πρόσβαση της ωφέλειας από την ύπνωση. Μπορεί κάλλιστα να υπνωτιστεί.

Πηγές: hypnosis.gr, psi-gr.tripod.com